تحلیل روش دایره هندی در تعیین جهت قبله مساجد (نمونه موردی: مسجد جامع اصفهان)

Authors

احمد میراحمدی

ahmad mirahmadi yazd [email protected] حسین مهدوی پور

hossein mahdavipour yazd [email protected]

abstract

کعبه به عنوان قبله نزد مسلمانان از اهمیت والایی برخوردار است. دانشمندان بسیاری در عرصه های ریاضیات، نجوم و جغرافیا سعی کردند تا روش ها و شیوه هایی دقیق را برای تعیین جهت قبله در سراسر قلمرو اسلامی پیدا کنند. یکی از روش هایی که برای تعیین جهت قبله در مساجد از آن استفاده می شود، دایره هندی است. گرچه تاریخچه ابداع این روش مبهم است ولی با مطالعات صورت گرفته می توان ریشه دایره هندی را در دایره جهت یابی معابد هندو جستجو کرد. در این تحقیق برای معرفی دایره هندی و اهمیت آن، از بعضی کتب خطی و تاریخی بهره گیری شده است. برای تعیین زاویه انحراف قبله با دایره هندی، به طول و عرض جغرافیایی کعبه و نقطه موردنظر نیاز است. مختصات کعبه و شهرهای اسلامی در کتبی موسوم به زیج ذکر شده است. ترسیم دایره هندی مبتنی بر حرکت خورشید و نتایج حاصل از زیج هاست. در زیج هایی که در دوره های مختلف گردآوری شده اند، ممکن است که مختصات شهرها یکسان بیان نشده باشد؛ این تفاوت ها بر زاویه انحراف قبله مساجد تأثیرگذار بوده است. در این زمینه، زاویه انحراف قبله مسجد جامع اصفهان که طبق کتاب خطی حسین ابن عبدالصمد حارثی بر اساس دایره هندی مشخص شده، موردبررسی قرار گرفته است. مطابق اندازه گیری ها، راستای شکل گیری این مسجد با زاویه انحراف قبله آن حدود 12 درجه اختلاف دارد. در نهایت، چنین به دست آمد که اختلاف نه از روش دایره هندی بلکه از مختصات استخراج شده از زیج های قدیمی نشأت گرفته است. لازم است بیان شود، اگر از روش دایره هندی در مواقع خاصی از سال استفاده شود، نتایج حاصل از دقت بالاتری برخوردار است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل روش دایره هندی در تعیین جهت قبله مساجد (نمونه‌موردی: مسجد جامع اصفهان)

Kaaba known as Qibla and the focus point of Muslim people is of paramount importance. Many scientists in the field of mathematics, astronomy and geography throughout the Islamic world tried to find the exact methods and procedures to determine the direction of Qibla. One of these methods is Hindi Circle used to determine Qibla of mosques. Most often the scientists, scholars and astronomers gath...

full text

شاخص های مؤثر ایجاد حس خلوت و رازگونگی در مساجد (نمونه موردی مسجد جامع اصفهان)

حس خلوت در فضاهای عبادی جمعی؛ همچون پرستشگاهها، به عنوان یکی از مهمترین نیازهای روحانی یک عابد برای تمرکز روحی و نهایتا ارتباط مؤثر با پروردگار مطرح است. مساجد دوران اسلامی منطبق بر نگرش اسلامی همزمان به عنوان پایگاهی اجتماعی برای تعاملات افراد با یکدیگر و بستری مطلوب برای تأمل و تفکر و خلوت فردی افراد به منظور ارتباط با پروردگار مطرح بوده اند؛ ولی امروزه شاهد از دست رفتن زمینه های تمرکز حواس و...

full text

مطالعه تطبیقی نقوش گیاهی گچ¬بری¬های کاخ تیسفون با اولین مساجد ایران (مسجد جامع نائین، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع اصفهان)

چکیده هنر گچ­بری، از جمله هنرهای تزئینی در معماری بناهای ایران است که از دیرباز زینت بخش بسیاری از کاخ­ها و بناها قبل از دوران اسلامی و همچنین زینت­بخش بناها به خصوص مساجد دوران اسلامی بوده است. از نقوش ناب در گچبری می­توان به نقوش گیاهی اشاره کرد. در دوران قبل از اسلام، در کاخ­های ساسانی نمونه­های متنوعی از نقوش گیاهی در گچ­بری دیده شده است. هدف مقاله پیش­رو، شناخت و بررسی نقوش گیاهی در گچ­بری...

full text

تحول فضایی در معماری مسجد چهارایوانی نسبت به مسجد شبستانی (مطالعه موردی: مسجد جامع اصفهان)

الگوی «چهار ایوانی » از اوایل سده پنجم الگوی غالب در طراحی مساجد ایران بوده است. فارغ از علل تاریخی ترویج،بهبود کیفیت معماری مسجد در الگوی چهارایوانی نسبت به الگوی « شبستانی » که پیش از آن رواج داشت، موضوع بحثاین نوشتار است. ملاک در تحلیل معماری این دو، «کیفیت فضا » است. بدین منظور از نظریه «نحو فضا » استفاده شده تافضای معماری دو الگو مورد بررسی کیفی قرار گیرد. همچنین از لحاظ «کارکرد » و ویژگی ...

full text

بازخوانی اندیشه تشبیهی و تنزیهی در کالبد معماری مساجد مکتب اصفهان (مطالعه موردی؛ مسجد امام اصفهان)

باور و اعتقاد چه در شکل­دهی به زندگی و چه نقشی که در جنبه معنوی زندگی انسان­ها ایفا می­کند عاملی اساسی در صورت­بخشی به معماری به شمار می­رود. بدین ترتیب معماری مکان کالبدی اندیشه و باور اعتقادی انسان متعلق به آن می­گردد. در دوره صفویه که امتزاج تفکر شیعی با اندیشه عرفانی به همراه اندیشه فلسفی است مکتب اصفهان را به‌وجود می­آورد که نقش مهمی در آفرینش هنری این دوره داشته‌است. ازآنجایی‌که مساجد (خص...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
مرمت و معماری ایران

جلد ۶، شماره ۱۲، صفحات ۱۰۳-۱۱۴

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023